Sadržaj:
Denis Diderot
Wikimedia Commons
Jeste li ikad ovo doživjeli? Kupite nešto novo. Stvarno je šljokicasto i jako ste zadovoljni. Ali kad ga počnete koristiti, puno vaših starih stvari počinje izgledati otrcano i neumjesno. Dakle, morate kupiti neke nove stvari koje izgledaju oštro i novo kako biste "pošli s" tom novom stvari koju ste upravo kupili.
Ono što se ovdje događa je vrsta prisile koja se naziva Diderotov efekt. Koncept i naziv potječu iz iskustva filozofa i enciklopedista iz 18. stoljeća Denisa Diderota. Nakon što je na poklon dobio lijepu novu grimiznu haljinu (ogrtač), Diderot je ubrzo postao prilično depresivan. Za razliku od njegove prekrasne nove haljine, mnoštvo njegovog drugog posjeda počelo je blijedjeti u usporedbi, pa je stoga trebala zamjena.
Počeo je zamjenjivati ove predmete jedan po jedan, ostavljajući svoje starije stvari, čak i neke od svojih omiljenih, za novije koje su se činile kompatibilnijima s njegovom novom haljinom. To je ubrzo preraslo u de facto veselje u kupovini u kojem je velik dio njegove kolekcije starije odjeće, namještaja, umjetničkih predmeta i drugog posjeda odbačen i zamijenjen.
Na nesreću Diderota, ishod nije bio sretan. Duboko je zaronio u dugove, ali što je još gore, u mnogim slučajevima njegova novostečena imovina nije bila tako ugodna, ugodna ili podudarna s njegovim potrebama kao i njegove izvorne. (Čak mu je jako nedostajao njegov stari, otrcani ogrtač!) Na sreću svih nas, Diderot je ispričao svoje iskustvo u poznatom eseju, Žalim sur ma vieille robe de chambre (Žalim zbog moje stare haljine).
Uhvaćen u zamku
Kao psihološki fenomen, učinak Diderota prvi je identificirao i imenovao antropolog i društveni istraživač Grant McCracken 1980-ih, a široko je prepoznat među današnjim psiholozima i modernim profesionalcima u marketinškoj industriji. Kao što je McCracken kasnije tvrdio u eseju iz 2005. godine, čini se da je ova kompulzivna disfunkcija pokrenuta svojevrsnom aberacijom u zapadnoj kulturi.
Iako za pojedince Diderot efekt može biti poremećaj u ponašanju koji uzrokuje neke značajne probleme, za trgovce i trgovce to je izvan njihovih najluđih snova. Omogućuje im da vam prodaju niz proizvoda za koje vjerojatno ne biste pomislili da su vam potrebni, a ne bi ih kupili drugačije.
Njegov je štetni utjecaj neobično jak. Kao što jedna analiza objašnjava, jer ono što posjedujete ima tendenciju da bude "kohezivno" sa vašim "osjećajem identiteta", imat ćete osjećaj da vas novi posjed nekako "odstupa" od niza vaših trenutnih "komplementarnih" posjeda, a taj osjećaj nekohezije može pokrenuti "proces spiralne potrošnje".
Upozorenje "oprez!" drugi pisac opisuje Diderotov efekt kao "pogubnu zamku potrošnje" i upozorava čitatelje: "Čeka vas bolest nazvana Diderot Effect zbog koje ćete potrošiti mnogo više novca nego što ste ikada zamišljali."
U popratnom članku povezuje Diderotov efekt s "ciklusom rada i potrošnje", upozoravajući da je to…
U analizi učinka Diderot objavljenoj na web stranici Bigthink.com, pisac Scotty Hendricks upozorava da je, u Diderotovom slučaju, prisila dovela do "začaranog kruga potrošnje"; stoga svi "moramo biti oprezni gdje jedna kupnja koja nije na mjestu može dovesti". Čini se da njegovo protuotrov potpuno naglašava "izbjegavanje iskušenja za kupnju" - ali to je prilično drastično. Napokon, ne trebamo li zamijeniti stvari koje se zapravo istroše?
Zaštita sebe
Pa, možemo li išta učiniti kako bismo se zaštitili od ove "pogubne zamke potrošnje"? Razni istraživači i pisci (uključujući neke od gore citiranih) predložili su niz obrambenih strategija. Evo kako se u osnovi svode neki od najperspektivnijih.
- Potpunije cijenite vrijednost svakog svog posjeda, posebno svog omiljenog i najkorisnijeg. Izbjegavajte da vam postanu "ukrasi" u kontekstu drugih ili sličnih predmeta koje posjedujete. Usredotočite se na to što vam pojedinačno posjedovanje, samo po sebi, zaista vrijedi.
- Ne predajte se iskušenju da se prepustite sebi. Nemojte se iznenada pretvoriti u rasipništvo. Budite oprezni prema ovim tendencijama, pogotovo ako slučajno imate nešto "viška" novca.
- Slično tome, suzdržite se od iskušenja da „nadogradite“ svoj životni stil samo zato što ste dobili, recimo, neočekivani neočekivani prihod ili značajnu novu povišicu plaće.
- Izbjegavajte da vas manipuliraju oglasi koji promoviraju novije proizvode i omalovažavaju starije stvari poput onoga što biste mogli imati. Isto tako, ne dopustite da vam se zavidi na onome što ima netko drugi, kad vam je vlastiti proizvod još uvijek vrlo koristan i ugodan.
Najviše od svega, budite na oprezu pred tom zlonamjernom prisilom, sada kad znate što je to. I imajte na umu da vam zapravo nije u najboljem interesu obogatiti marketinšku i maloprodajnu industriju, već tražiti stvarnu i trajnu sreću za sebe i učiniti vlastiti život zadovoljnijim.